Bir Eser, İki Tercüme: Otto Hübner'in “Ekonomi Politik'i_{Ahmet Hilmi ve Mehmet Mithat Çevirileri}

Bu çalışma, dönemin Avrupa'sında “en çok şeytan” kitaplarından birinin, Osmanlı Türkçesine aynı senede kazandırılan iki farklı tercümesini incelemektedir. 19. yüzyılın ünlü popüler iktisatçılarından Otto Hübner'in 1852 yılında yayımladığı Der kleine Volkswirth (Küçük İktisatçı) adlı kitap, modern iktisat düşüncesinin Osmanlı coğrafyasına girişinde etkili olan ilk eserlerden biri olmuştur. Fransızca, İspanyolca, İtalyanca, Fransızca, Felemenkçe gibi dillere çevrilerek yapılan birkaç baskı yapılan eser, Ahmet Hilmi Efendi tarafından İlm-i Tedbîr-i Servet ve Mehmet Mithat Bey tarafından Fenn-i İdâre adıyla 1869 yılında Türkçeye kazandırılmıştır. 
Klasik liberalizme uygun şekilde iktisat düşüncelerini halka öğretme amacıyla ve bilhassa okul ders kitabı olarak okutulmak üzere sade bir üslupla ve soru-cevap şeklinde hazırlanmış eser, Hübner'in popüler yayınlar yoluyla kitlelere ekonomiklerde fikir kazandırma çabasının bir ürünü olarak görülebilir. Nitekim Petit Manuel Populaire d'Économie Politique adıyla eseri Fransızcaya tercüme eden devrin ünlü liberal iktisatçılarından Charles le Hardy de Beaulieu, yazarın bu amacına uygun şekilde metne müdahale ve ilaveler yapmış; Bazı güncel ekonomilere günlük olarak eklediği üç yeni bölüm işçi sınıfında liberal kapsamlı yaygınlaştırmayı hedefledi.
Fransızca yayımlanan bu “genişletilmiş tercümeyi” esas alan Ahmet Hilmi Efendi ve Mehmet Mithat Bey de tercümelerine hem kendi eklemelerini hem kendi üsluplarını katmış; sonuçta birbirinden farklı iki metnin ortaya çıkması. Bu anlamda çalışma, benzer mesleki ve sosyal tabakaya mensup iki mütercimin aynı dönemde aynı eseri nasıl farklı sıcaklıkla tercüme edilebileceğini göstermektedir. Bilhassa Mehmet Mithat Bey'in tercümesi, Tanzimat neslinin anlaşılır üslupla yazma çabasının bir ürünü ve Türk dilinin sadeleşmesinde erken örneklerden biri olarak tebarüz etmektedir.