Osmanlı Hariciye Salnameleri 4 Cilt Takım (Sâlnâme-i Nezâret-i Umûr-ı Hâriciyye)

II. Mahmud döneminde cereyan eden haricî ve dahilî önemli olaylar sebebiyle Avrupa’ya yeniden büyükelçiler gönderilmesi gerekmiş, merkez teşkilatında yapılan reformlar sırasında bir de “Umûr-ı Hârciye Nezâreti” adıyla dışişleri bakanlığı kurulmuştur. Tercüme odasında yetişen diplomatlar Tanzimat döneminde memleket mukadderatı üzerinde etkili rol oynamışlar ise de, Sultan II. Abdülhamid döneminde etkilerini yitirerek sönük kalmışlardır. Nihayet Osmanlı Devleti’nin tarih sahnesinden çekilmesiyle Türkiye Cumhuriyeti kurulmuş ve yeni devletin hariciyesi de teşkilat, gelenek ve görenek itibariyle eski dönemden birçok şey tevarüs etmiştir.

Sâlnâme (yıllık), yurdumuzda ilk olarak 1847 yılında “Sâlnâme-i Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye” adıyla neşrolunmuş ve bu sâlnâmelerin faydası görüldüğünden daha sonra vilayet ve nezaret sâlnâmelerinin yayınına geçilmiş, bu arada birçok özel müessese tarafından da çeşitli sâlnâmeler çıkarılmıştır. Bu meyanda Sultan II. Abdülhamid devrinde, Hâriciyye Nezâreti Sicill-i Ahvâl Müdiriyyeti tarafından her sene hazırlanacak ve giderek geliştirilerek Avrupa’daki benzerleri seviyesine çıkarılacak olan bir Hâriciyye Nezâreti Sâlnâmesi yayınlanması planlanmış, ancak 1885, 1889, 1900, ve 1902 yıllarında olmak üzere dört adet neşrolunabilmiştir.

Dört cilt olarak yayınevimiz tarafından yeniden yayına hazırlanan sâlnâmelerin içindekiler kısmı incelendiğinde görüleceği üzere, Hâriciye Nezâreti’nin kütüğü diyebileceğimiz bu sâlnâmelerdeki bilgileri, başka bir yerde topluca bulabilmek mümkün değildir ve bu bakımdan da ilgililerin müstağni kalamayacağı eserlerdir.

Sâlnâmelerin bu yeni baskısına, son cildin basım tarihi olan 1902’den Osmanlı Devleti’nin yıkılışına kadar geçen süredeki eksiklikleri tamamlamak üzere, bu yıllarda yayınlanan on adet Sâlnâme-i Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye’deki Hariciye Nezareti bölümleri ile Cumhuriyet’in ilk yıllarında eski harflerle basılan üç Türkiye Cumhûriyyeti Devlet Sâlnânmesi’ndeki Hariciyye Vekâleti bölümleri ve bazı hariciyecilerin resimleri de eklenmiştir.